Στο παρόν εγχειρίδιο – βιβλιαράκι γίνεται προσπάθεια να παρασχεθούν οδηγίες – βήματα σχετικά με την συμπλήρωση και την υποβολή της ετήσιας φορολογικής δήλωσης.
Χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται αναφορά στην έννοια και την χρησιμότητα που έχει η δήλωση των ετησίων εισοδημάτων, ποιοι είναι οι υπόχρεοι προς υποβολή φορολογικής δήλωσης και που υποβάλλεται η φορολογική δήλωση. Επίσης πώς φορολογούνται οι σύζυγοι, τα ζευγάρια σε διάσταση, τα μέρη συμφώνου συμβίωσης, οι ανήλικοι, τα εισοδήματα αποβιώσαντος – πεθαμένου και οι τιμές – κόστος συμπλήρωσης της δήλωσης. Τέλος πως γίνεται ο υπολογισμός και η καταβολή του φόρου. Στο δεύτερο μέρος γίνεται μια γενική ανάλυση των κωδικών της φορολογικής δήλωσης (έντυπο Ε1) και τι προβλέπεται να συμπληρώνεται σε κάθε κωδικό.
Τι είναι εισόδημα και πόσες κατηγορίες εισοδήματος υπάρχουν;
Ως εισόδημα χαρακτηρίζεται το ποσό που έχει διάρκεια, περιοδικότητα, πεποίθηση ότι θα εισπραχθεί και προέρχεται από μόνιμη πηγή.
Το εισόδημα διακρίνεται κυρίως στις εξής κατηγορίες:
- εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις, εισόδημα π.χ ναυτικών
- εισόδημα αγροτών και ελευθέρων επαγγελματιών
- εισόδημα από κεφάλαιο (μερίσματα, τόκοι, δικαιώματα, ακίνητη περιουσία)
- εισοδήματα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου
Γιατί υποβάλλω φορολογική δήλωση;
Η έννοια των φορολογικών εσόδων δεν είναι κάποιο τέχνασμα του σύγχρονου κόσμου. Η ανάγκη για την χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών οδήγησε το κράτος εδώ και χιλιάδες χρόνια να μεταχειρίζεται διάφορους τρόπους για να εισπράττει κυρίως άμεσους φόρους. Σήμερα οι φόροι εξακολουθούν να συλλέγονται για την άσκηση οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Οι φόροι διακρίνονται κυρίως σε δυο κατηγορίες, σε άμεσους και έμμεσους. Για τους ανωτέρω λόγους υποχρεούται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο να υποβάλλει φορολογική δήλωση σε καθορισμένες προθεσμίες. Στην φορολογική δήλωση (ε1) συμπληρώνονται τα πραγματικά ή τεκμαρτά εισοδήματα, φορολογούμενα ή απαλλασσόμενα, ημεδαπής ή αλλοδαπής προέλευσης.
Ποιοι έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν φορολογική δήλωση και πότε κάνουμε φορολογική δήλωση;
Η φορολογική δήλωση (το γνωστό έντυπο Ε1) υποβάλλεται από κάθε φυσικό εν ζωή πρόσωπο.
Προϋπόθεση είναι το φυσικό πρόσωπο:
α) να έχει την κατοικία του στην Ελλάδα
β) να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του
Η υποχρέωση υποβολής υφίσταται για κάθε φυσικό πρόσωπο ανεξάρτητα από το αν είναι εξαρτώμενο μέλος ή όχι και αποκτά πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.
Σε υποβολή φορολογικής δήλωσης υποχρεούνται επίσης όσοι έχουν κάνει έναρξη ατομικής επιχείρησης. Επίσης τα πραγματικά εισοδήματα, φορολογούμενα ή απαλλασσόμενα, προέλευσης Ελλάδας (για παράδειγμα εισοδήματα από συντάξεις, εκμίσθωση ακινήτων ή εισοδήματα από κινητές αξίες) των κατοίκων εξωτερικού, δηλώνονται και αυτά με την φορολογική δήλωση.
Στην δήλωση φορολογίας εισοδήματος πρέπει να συμπληρώνονται όλα τα εισοδήματα από οποιαδήποτε πηγή και εάν αυτά προέρχονται. Σημειώνονται επίσης και τα απαλλασσόμενα της φορολογίας εισοδήματος. Ακόμη συμπληρώνονται υποχρεωτικά και τα εισοδήματα τα οποία είτε φορολογήθηκαν αυτοτελώς ή με ειδικό τρόπο είτε έγινε παρακράτηση φόρου στην πηγή. Συμπληρώνεται εν συνεχεία και ο αντίστοιχος κατά περίπτωση παρακρατούμενους και καταβαλλόμενος φόρος.
Με ποιο τρόπο υποβάλλεται η φορολογική δήλωση;
Η φορολογική δήλωση (έντυπο Ε1) υποβάλλεται μόνο ηλεκτρονικά στο TAXISnet είτε από τον ίδιο τον φορολογούμενο ή από εξουσιοδοτημένο λογιστή κάνοντας χρήση των κωδικών του φορολογούμενου. Υπόδειγμα του εντύπου Ε1 βρίσκεται αναρτημένο στην εφαρμογή του taxisnet.
Εξαιρετικώς υποβάλλεται χειρόγραφη δήλωση φορολογίας εισοδήματος αντί για την ηλεκτρονική φορολογική δήλωση στις παρακάτω περιπτώσεις:
α) σε περίπτωση αποβιωσάντων για τα εισοδήματα τους που αφορούν το διάστημα του έτους μέχρι την ημέρα θανάτου. Οι κληρονόμοι προσκομίζουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά στην Δ.Ο.Υ του αποβιώσαντος.
β) σε περίπτωση που υπάρχει τεχνικό πρόβλημα στις ηλεκτρονικές εφαρμογές της ΑΑΔΕ.
γ) σε περίπτωση δήλωσης αναδρομικών εισοδημάτων, προηγουμένων ετών δηλαδή (πριν το 2015) είναι υποχρεωτική η χειρόγραφη υποβολή δήλωσης.
Πώς κάνω μόνος μου την φορολογική δήλωση;
Όπως προηγουμένως αναφέρθηκε η υποβολή της δήλωσης πραγματοποιείται μόνο ηλεκτρονικά εκτός ορισμένων εξαιρέσεων. Το TAXISnet για όλους τους φορολογούμενους προσυμπληρώνει την φόρμα της ηλεκτρονικής δήλωσης με ορισμένα στοιχεία. Ειδικά για εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις (βεβαίωση αποδοχών) η υποβολή της δήλωσης θεωρητικά είναι απλή διαδικασία σε συνδυασμό με την μελέτη των σχετικών οδηγιών. Η ηλεκτρονική εφαρμογή της ΑΑΔΕ παρέχει βοήθεια και σχετικές οδηγίες για την απρόσκοπτη υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.
Πώς δηλώνεται το εισόδημα από τους συζύγους (σε γάμο);
Οι σύζυγοι εάν έχουν έγγαμη σχέση μπορούν να υποβάλλουν:
α) κοινή φορολογική δήλωση, έντυπο Ε1, με τη σύζυγο. Στην αυτή περίπτωση υπόχρεος για την υποβολή είναι ο σύζυγος και
β) χωριστή φορολογική δήλωση, έντυπο Ε1, (π.χ σε περίπτωση διαζευγμένων ζευγαριών) αρκεί να το γνωστοποιήσουν στην ηλεκτρονική εφαρμογή της ΑΑΔΕ. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται για την φορολογική δήλωση 2018. Για την φορολογική δήλωση 2019 και 2020 καθώς και των επομένων ετών ισχύει το ίδιο εφόσον βέβαια οι ενδιαφερόμενοι σύζυγοι επικαιροποιούν με δήλωση τους αυτή την επιθυμία.
Πώς δηλώνεται το εισόδημα από α) διαζευγμένους (διαζύγιο) και β) ζευγαριού σε διάσταση;
Οι διαζευγμένοι σύζυγοι και τα εν διαστάσει ζευγάρια υποβάλλουν χωριστές δηλώσεις όπως αναφέρεται και στην προηγούμενη παράγραφο. Αρκεί να το δηλώσουν στην Δ.Ο.Υ και να διαγράψουν τα στοιχεία της/του συζύγου κατά την επιβεβαίωση των στοιχείων τους στην είσοδο της εφαρμογής της ΑΑΔΕ. Βλέπε παρακάτω Πίνακας 1: Στοιχεία Φορολογούμενου.
Η ωφέλεια του τέκνου ή των τέκνων υφίσταται και στην κοινή αλλά και στην χωριστή δήλωση.
Πώς δηλώνεται το εισόδημα του αποβιώσαντα (πεθαμένου);
Το συνολικό εισόδημα του αποβιώσαντος – νεκρού δηλώνεται με δήλωση η οποία υποβάλλεται από τους κληρονόμους του θανόντος. Το εισόδημα είναι εκείνο που πραγματοποιήθηκε μέχρι την ακριβή ημερομηνία θανάτου δηλαδή την ημέρα θανάτου του κληρονομούμενου – θανόντα. Προσοχή στα στοιχεία επιβεβαίωσης της χήρας κατά την είσοδο στην εφαρμογή της ΑΑΔΕ. Βλέπε παρακάτω Πίνακας 1: Στοιχεία Φορολογούμενου
Ποια είναι η του θανόντος προθεσμία υποβολής της φορολογικής δήλωσης;
Οι κληρονόμοι ή εγγύτεροι συγγενείς πρέπει να υποβάλλουν την δήλωση για τα εισοδήματα του αποβιώσαντος μέχρι το τέλος του έτους που επήλθε ο θάνατος.
Ο ανήλικος είναι υπόχρεος να υποβάλλει φορολογική δήλωση;
Ναι εάν έχει εισόδημα άνω των 3.000 ευρώ. Διαφορετικά το εισόδημα τους δηλώνεται και φορολογείται στο όνομα του υπόχρεου γονέα για την υποβολή της φορολογικής δήλωσης.
Κατ΄ εξαίρεση ο ανήλικος (κάτω των 18 χρονών – ετών) και άγαμος φορολογείται για τα εισοδήματα του όταν αυτά προέρχονται:
α) από τα εισοδήματα της προσωπικής του εργασίας
β) από την σύνταξη λόγω θανάτου του πατέρα ή της μητέρας
Στην περίπτωση αυτή έχει υποχρέωση να εξοφλεί τις δαπάνες αγοράς αγαθών ή υπηρεσιών με τραπεζικό μέσο.
Ο άνεργος έχει υποχρέωση να υποβάλλει φορολογική δήλωση;
Ναι στην περίπτωση που λαμβάνει επίδομα από τον ΟΑΕΔ ή εισπράττει για παράδειγμα ενοίκια. Στην περίπτωση που τα επιδόματα ή γενικά τα εισοδήματα του ανέργου υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ, τότε αυτά φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών υπηρεσιών. Προσοχή απαιτείται όταν τα εισοδήματα των ανέργων από αντικειμενικές δαπάνες (τεκμήρια) είναι υψηλότερα από τα πραγματικά. Εάν το επιθυμούν μπορούν με βάσιμα δικαιολογητικά και στοιχεία προς την Δ.Ο.Υ να περιορίσουν το ύψος των αντικειμενικών δαπανών. Οι χωρίς εισόδημα άνεργοι θα πρέπει να προσέχουν τις αντικειμενικές δαπάνες (τεκμήρια) διότι θα κληθούν να καταβάλλουν φόρο και να προσκομίζουν ελάχιστο ποσό αποδείξεων.
Που υποβάλλεται η φορολογική δήλωση;
Η φορολογική δήλωση (έντυπο Ε1) υποβάλλεται σε εκείνη την Δ.Ο.Υ που είναι η διεύθυνση κατοικίας του φορολογούμενου.
Εάν ο φορολογούμενος ασκεί ατομική επιχείρηση τότε η δήλωση υποβάλλεται στην Δ.Ο.Υ που ανήκει η ατομική επιχείρηση του.
Αντίθετα εάν ο φορολογούμενος συμμετέχει σε προσωπική ή σε κεφαλαιουχική εταιρεία τότε υποβάλλει την δήλωση στην Δ.Ο.Υ που «ανήκει» η διεύθυνση της κατοικίας του.
Όταν υφίσταται υποχρέωση υποβολής δήλωσης των κληρονόμων ή εγγυτέρων συγγενών, η αρμόδια Δ.Ο.Υ είναι αυτή στην οποία ανήκει χωρικά η δηλωθείσα διεύθυνση κατοικίας πριν τον θάνατο του θανόντα. Προσοχή: Οι κωδικοί taxis του θανόντα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μετά τον θάνατο πέραν ελαχίστων περιπτώσεων.
Στην περίπτωση αλλοδαπών φυσικών προσώπων (φορολογικών κατοίκων εξωτερικού) που έχουν υποχρέωση υποβολής δήλωσης εισοδήματος στην Ελλάδα καθώς και των φυσικών προσώπων αλλοδαπής με συμμετοχή σε νομικά πρόσωπα στην Ελλάδα αρμόδιες Δ.Ο.Υ είναι η Δ.Ο.Υ Κατοίκων Εξωτερικού ή η Δ.Ο.Υ στην πρωτεύουσα κατά κανόνα του νομού. Είναι σημαντικό για τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού να προσκομίζουν πάντα το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (tax residence και όχι απλά residence). Το πιστοποιητικό αυτό είναι υποχρεωτικό για την μεταβολή της φορολογικής κατοικίας. Το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας δεν απαιτείται να είναι μεταφρασμένο εάν π.χ είναι στα αγγλικά ή στα γερμανικά ούτε να φέρει την σφραγίδα apostille. Με την προσκόμιση του ενδεδειγμένου πιστοποιητικού δεν φορολογούνται οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημα τους.
Όταν οι σύζυγοι ή τα μέρη συμφώνου συμβίωσης υπάγονται σε διαφορετικές Δ.Ο.Υ τότε η δήλωση υποβάλλεται στην Δ.Ο.Υ του συζύγου ή του μέρους συμφώνου συμβίωσης που έχει δηλωθεί ως υπόχρεος για την υποβολή.
Ποια δικαιολογητικά υποβάλλονται μαζί με την φορολογική δήλωση;
Τα δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται με την φορολογική δήλωση πρέπει να είναι στην Ελληνική γλώσσα. Τα απαραίτητα χαρτιά – δικαιολογητικά κάθε φορά εξειδικεύονται από διατάξεις νόμου ή υπουργικές αποφάσεις. Απαιτείται η επίσημη μετάφραση όσων δικαιολογητικών είναι σε άλλη γλώσσα πέραν της Ελληνικής.
Πόσο κοστίζει η υποβολή της δήλωσης από λογιστή;
Οι τιμές για την συμπλήρωση και υποβολή της φορολογικής δήλωσης ποικίλουν και είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Καταρχήν δεν είναι υποχρεωτική η υποβολή της δήλωσης μέσω λογιστή εκτός κάποιων εξαιρέσεων. Κριτήρια για τον προσδιορισμό του κόστους υποβολής είναι η πηγή και το είδος των εισοδημάτων. Το κόστος είναι λογικό να είναι διαφορετικό εάν δηλώνετε μόνο εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις σε αντίθεση εάν έχετε ατομική επιχείρηση, έχετε εισοδήματα από μετοχές και δικαιώματα, έχετε μεταβολές στην περιουσιακή σας κατάσταση και πρέπει να συμπληρώσετε το αναλωθέν κεφάλαιο. Η συνδρομή σε λογική τιμή του λογιστή ίσως είναι απαραίτητη για παράδειγμα στην υποβολή του Α21 και φορολογική δήλωση ή για το ΚΕΑ. Ο λογιστής επίσης σας ενημερώνει για την διορία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων και την λήξη προθεσμίας των δόσεων φόρου.
Πώς υπολογίζεται και πώς καταβάλλεται ο φόρος;
Με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα και τα τεκμήρια γίνεται η εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης. Το αποτέλεσμα της υπο εκκαθάρισης δήλωσης μπορεί να είναι χρεωστικό υπόλοιπο δηλαδή υποχρέωση καταβολής φόρου ή πιστωτικό υπόλοιπο, δηλαδή δικαίωμα επιστροφής φόρου. Η προθεσμία καταβολής του φόρου είναι σε 3 ισόποσες διμηνιαίες δόσεις. Στην περίπτωση όμως συμμετοχής φυσικού προσώπου σε εταιρεία με απλογραφικά βιβλία οι δόσεις αυτές περιορίζονται εκ των πραγμάτων σε 2.
Στις κοινές δηλώσεις η εκκαθάριση του φόρου γίνεται για τον κάθε σύζυγο ξεχωριστά. Δεν συμψηφίζονται μεταξύ των συζύγων τυχόν χρεωστικά με πιστωτικά υπόλοιπα. Εκδίδονται και εκτυπώνονται πλέον δυο εκκαθαριστικά. Η εκτύπωση γίνεται με τους κωδικούς TAXISnet κάθε συζύγου ξεχωριστά. Σημειώνουμε ότι στο ατομικό εκκαθαριστικό εμφανίζεται η έγγαμη κατάσταση και τα εισοδήματα του/της συζύγου.
Πρέπει να δηλώσω τραπεζικό λογαριασμό;
Ναι. Σε περίπτωση επιστροφής φόρου η ΑΑΔΕ σας επιστρέφει το ποσό μέσω τράπεζας. Δηλώνετε το τραπεζικό ίδρυμα και τον ΙΒΑΝ και είναι υποχρεωτική η συμπλήρωση τους στο έντυπο Ε1.
Ποιες είναι οι κυρώσεις και τα πρόστιμα όταν είναι εκπρόθεσμη η υποβολή της φορολογικής δήλωσης;
Καταρχάς η εκπρόθεσμη φορολογική δήλωση, αρχική ή τροποιητική υποβάλλεται ηλεκτρονικά. Εάν υποβληθεί χειρόγραφα τότε και η εκπρόθεσμη δήλωση υποβάλλεται χειρόγραφα. Πότε λήγει η προθεσμία υποβολής της φορολογικής δήλωσης είναι συνάρτηση των εκάστοτε συγκυριών και αποφάσεων του υπουργείου οικονομικών και της ΑΑΔΕ. Η ημερομηνία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων είναι κατά κανόνα η 30 Ιουνίου του επόμενου φορολογικού έτους.
Γενικά σε περίπτωση μη υποβολής ή εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης το διαδικαστικό πρόστιμο με βάση τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας ανέρχεται σε εκατό (100) ευρώ. Το ίδιο πρόστιμο αφορά και στην μηδενική αρχική δήλωση.
Κάθε φορολογούμενος πέρα από το πρόστιμο των εκατό (100) ευρώ ενδέχεται να έρθει αντιμέτωπος και με άλλες κυρώσεις όταν υφίστανται και λοιπές παραβάσεις. Όσοι φορολογούμενοι υποβάλλουν ψευδείς φορολογικές δηλώσεις με σκοπό να αυξήσουν την επιστροφή φόρου εισοδήματος αντιμετωπίζουν πέρα από τα διοικητικά πρόστιμα και την παραπομπή τους στον εισαγγελέα.
Σε περίπτωση εκπρόθεσμης αρχικής δήλωσης πάνω 5 έτη χάνεται το δικαίωμα έκπτωσης της παρακράτησης φόρου.